Việc ông Trump tái đắc cử sẽ đặt ra không ít thách thức và cơ hội cho các quốc gia ASEAN, đặc biệt trong bối cảnh khu vực này đang hướng đến việc củng cố vị thế kinh tế và đối phó với những biến động từ cạnh tranh thương mại, công nghệ, và địa chính trị. Các chính sách về thương mại và quan hệ quốc tế của Trump, nếu tiếp tục theo hướng cứng rắn, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến ASEAN, dẫn đến sự bất định về kinh tế, thương mại và an ninh khu vực.

1. Căng thẳng thương mại Mỹ – Trung và ảnh hưởng lan tỏa

  • Lợi thế và thách thức từ dịch chuyển chuỗi cung ứng: Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc dưới thời Trump đã khiến nhiều doanh nghiệp dịch chuyển chuỗi cung ứng sang ASEAN để tránh các rào cản thuế quan. Tuy nhiên, một lần nữa, sự leo thang trong căng thẳng thương mại có thể gây thêm áp lực lên các doanh nghiệp và quốc gia ASEAN khi phải liên tục thích ứng với thay đổi và lo ngại về chi phí sản xuất.
  • Tăng cường sự phụ thuộc vào Mỹ hoặc Trung Quốc: Các quốc gia ASEAN đang đứng giữa hai cường quốc, phải cân nhắc các biện pháp để không phụ thuộc quá nhiều vào một bên nhằm tránh rủi ro khi chuỗi cung ứng biến động mạnh.

2. Quan hệ kinh tế Mỹ – ASEAN dưới chính sách “America First”

  • Hạn chế về thuế quan và thương mại: Trump có thể tiếp tục chính sách “America First,” ưu tiên sản xuất và việc làm trong nước. Điều này có thể dẫn đến các chính sách bảo hộ và hàng rào thuế quan mới, ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận thị trường Mỹ của các doanh nghiệp ASEAN.
  • Hạn chế đầu tư và hỗ trợ tài chính: Nếu Trump tập trung vào cải thiện kinh tế nội địa và giảm chi phí cho các sáng kiến quốc tế, các nước ASEAN có thể mất đi một phần nguồn đầu tư và hỗ trợ tài chính từ Mỹ, nhất là trong các dự án cơ sở hạ tầng và phát triển công nghệ.

3. An ninh khu vực và vấn đề Biển Đông

  • Sức ép quân sự và chính trị gia tăng: Trump có xu hướng duy trì quan điểm cứng rắn đối với Trung Quốc, và sự hiện diện quân sự của Mỹ ở khu vực Biển Đông có thể sẽ tăng cường, gây thêm căng thẳng với Trung Quốc. Điều này sẽ đặt ASEAN vào thế khó khăn khi vừa muốn duy trì quan hệ thương mại với Trung Quốc, vừa phải cân bằng với áp lực từ Mỹ về an ninh khu vực.
  • Chủ quyền và rủi ro xung đột: Những nước ASEAN có tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông có thể sẽ đối mặt với sức ép phải đưa ra các quyết định về an ninh, có khả năng làm gia tăng rủi ro xung đột nếu không có sự đồng thuận và chiến lược phối hợp giữa các nước thành viên ASEAN.

4. Chuyển đổi công nghệ và an ninh mạng

  • Cạnh tranh công nghệ: Nếu Trump tiếp tục kiềm chế sự phát triển công nghệ Trung Quốc và hạn chế các công ty công nghệ Trung Quốc, ASEAN sẽ đối diện với lựa chọn về công nghệ và an ninh mạng. Điều này ảnh hưởng đến việc phát triển hạ tầng số và nền kinh tế số mà ASEAN đang đặt ra mục tiêu xây dựng.
  • Đầu tư và phát triển kỹ thuật số: Một số quốc gia ASEAN có thể tìm cách tận dụng sự phân cực này để thúc đẩy các khoản đầu tư và hỗ trợ kỹ thuật từ Mỹ nhằm phát triển công nghệ nội địa và đảm bảo an ninh mạng.

5. Đối sách của ASEAN trong bối cảnh mới

  • Đa dạng hóa quan hệ đối tác kinh tế: ASEAN cần tiếp tục chiến lược đa dạng hóa quan hệ thương mại và đầu tư, bao gồm củng cố các hiệp định thương mại khu vực như RCEP và quan hệ với các nước ngoài khu vực như EU, Nhật Bản, và Hàn Quốc để giảm phụ thuộc vào một đối tác đơn lẻ.
  • Tăng cường hợp tác nội khối: Các quốc gia ASEAN có thể phối hợp để đưa ra các sáng kiến chung nhằm thúc đẩy chuỗi cung ứng khu vực và giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng quốc tế, góp phần đảm bảo an ninh kinh tế trong bối cảnh bất định.
  • Phát triển kinh tế số và tự động hóa: ASEAN cần tập trung vào cải thiện hạ tầng số và đào tạo kỹ năng mới để đáp ứng với nhu cầu chuyển đổi công nghệ và duy trì sức cạnh tranh khi đối mặt với áp lực từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Kết luận

Sự trở lại của Trump sẽ đặt ra một loạt thách thức cho ASEAN trong việc duy trì tăng trưởng và ổn định. Các nước ASEAN cần cân nhắc chiến lược dài hạn, bao gồm tăng cường hợp tác nội khối và thiết lập quan hệ đa chiều để không phụ thuộc quá mức vào một siêu cường. Chỉ khi ASEAN phối hợp chặt chẽ, khu vực này mới có thể vượt qua những bất định và tận dụng các cơ hội mới trong môi trường toàn cầu đầy biến động.