Mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc đã trải qua nhiều thăng trầm trong thập kỷ qua, với các chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc được định hình bởi sự cạnh tranh chiến lược, kinh tế và công nghệ. Dưới đây là cái nhìn tổng quan về chính sách Trung Quốc của Mỹ trong bối cảnh hiện nay và những thách thức mà Washington đang đối mặt.
1. Các trụ cột trong chính sách Trung Quốc của Mỹ
a. Cạnh tranh kinh tế và công nghệ
- Kiểm soát xuất khẩu công nghệ cao: Mỹ đã hạn chế xuất khẩu các công nghệ nhạy cảm, đặc biệt trong lĩnh vực chip bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), và công nghệ quân sự.
- Thương mại và thuế quan: Kể từ thời chính quyền Trump, Mỹ đã áp dụng thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc nhằm cân bằng thâm hụt thương mại và gây sức ép lên Bắc Kinh.
b. Cạnh tranh quân sự và an ninh
- Biển Đông: Mỹ duy trì các hoạt động tự do hàng hải tại Biển Đông, bác bỏ yêu sách “đường chín đoạn” của Trung Quốc.
- Đài Loan: Chính quyền Mỹ tăng cường hỗ trợ Đài Loan, bao gồm cung cấp vũ khí và các chuyến thăm cấp cao, bất chấp sự phản đối mạnh mẽ từ Bắc Kinh.
c. Liên kết đồng minh và đối tác
- Quan hệ với Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ: Mỹ củng cố các liên minh tại khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương, như Bộ tứ QUAD (Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, Úc) và AUKUS (Mỹ, Anh, Úc).
- Khuyến khích EU đồng thuận: Mỹ đang thúc đẩy các đồng minh châu Âu đồng hành trong các biện pháp hạn chế Trung Quốc.
d. Đối thoại hạn chế
- Mặc dù cạnh tranh là chủ đạo, Mỹ vẫn duy trì kênh đối thoại với Trung Quốc về các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, an ninh mạng, và ổn định tài chính.
2. Thách thức trong chính sách Trung Quốc của Mỹ
a. Tác động đối nội
- Chi phí kinh tế: Thuế quan và căng thẳng thương mại đã khiến doanh nghiệp Mỹ chịu áp lực lớn hơn về chi phí sản xuất và nhập khẩu.
- Phản ứng từ cử tri: Người dân Mỹ kỳ vọng chính quyền duy trì sự cứng rắn với Trung Quốc, nhưng cũng lo ngại về hậu quả kinh tế từ mối quan hệ căng thẳng.
b. Sự phản kháng từ Trung Quốc
- Bắc Kinh đã áp dụng các biện pháp trả đũa, bao gồm hạn chế xuất khẩu kim loại đất hiếm và gia tăng hiện diện quân sự ở Biển Đông.
- Trung Quốc cũng tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Mỹ trong công nghệ và tài chính, đồng thời tăng cường quan hệ với Nga và các quốc gia đang phát triển.
c. Đối mặt với đồng minh
- Một số đồng minh của Mỹ, đặc biệt là các nước châu Âu, không sẵn lòng thực hiện các biện pháp quyết liệt chống lại Trung Quốc, do lợi ích kinh tế sâu sắc với Bắc Kinh.
3. Tác động toàn cầu
a. Phân cực quốc tế
- Quan hệ Mỹ – Trung căng thẳng đang tạo ra một trật tự thế giới phân cực, với các quốc gia buộc phải chọn phe hoặc cố gắng duy trì trung lập.
b. Tăng cường cạnh tranh công nghệ
- Cả Mỹ và Trung Quốc đều đang đẩy mạnh đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao, làm tăng tốc độ đổi mới nhưng cũng làm sâu sắc thêm rủi ro “chiến tranh công nghệ”.
c. Ảnh hưởng kinh tế toàn cầu
- Thương chiến Mỹ – Trung có nguy cơ làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, gây ra sự bất ổn trong thương mại và sản xuất.
4. Triển vọng tương lai
Chính sách Trung Quốc của Mỹ trong tương lai sẽ tiếp tục xoay quanh sự cân bằng giữa cạnh tranh và hợp tác:
- Cạnh tranh chiến lược: Mỹ có thể tăng cường các biện pháp kiềm chế Trung Quốc trong lĩnh vực quân sự và công nghệ, trong khi duy trì áp lực kinh tế.
- Hợp tác có chọn lọc: Washington vẫn có thể tìm kiếm sự hợp tác với Bắc Kinh trong các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu và an ninh y tế.
- Liên minh chặt chẽ hơn: Mỹ sẽ ưu tiên củng cố các liên minh khu vực để đối phó với ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc.
5. Kết luận
Chính sách Trung Quốc của Mỹ là một chiến lược đa chiều, kết hợp các biện pháp cạnh tranh, kiềm chế và hợp tác. Dù đối mặt với nhiều thách thức, Washington vẫn xác định rõ rằng việc xử lý quan hệ với Bắc Kinh sẽ là yếu tố quyết định vị thế của Mỹ trong trật tự thế giới tương lai.