Chính quyền Mỹ vừa công bố quyết định áp thuế quan đối với các tấm pin năng lượng mặt trời nhập khẩu từ Việt Nam, Malaysia, Thái Lan và Campuchia, với lý do các sản phẩm này có nguồn gốc từ Trung Quốc và đang lợi dụng các nước Đông Nam Á để né tránh thuế quan Mỹ. Động thái này đã tạo ra làn sóng lo ngại trong ngành công nghiệp năng lượng sạch toàn cầu, đồng thời đặt ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu trong khu vực.

1. Lý do áp thuế

a. Nghi vấn né tránh thuế của Trung Quốc

  • Nguồn gốc sản phẩm: Mỹ cho rằng một lượng lớn linh kiện sản xuất tại Trung Quốc được đưa vào các nước Đông Nam Á để lắp ráp, sau đó xuất khẩu sang Mỹ nhằm né tránh mức thuế cao mà Mỹ áp dụng với các sản phẩm năng lượng mặt trời từ Trung Quốc.
  • Chính sách bảo hộ: Quyết định này là một phần trong nỗ lực của chính quyền Mỹ nhằm bảo vệ ngành công nghiệp năng lượng tái tạo nội địa, vốn đang phải cạnh tranh gay gắt với hàng nhập khẩu giá rẻ.

b. Điều tra của Bộ Thương mại Mỹ

  • Sau cuộc điều tra kéo dài nhiều tháng, Bộ Thương mại Mỹ đã kết luận rằng có bằng chứng rõ ràng về việc Trung Quốc sử dụng các quốc gia Đông Nam Á làm trung gian để né thuế.

2. Tác động đối với Việt Nam và khu vực Đông Nam Á

a. Tác động lên ngành xuất khẩu tấm pin năng lượng mặt trời

  • Việt Nam: Là một trong những nước sản xuất và xuất khẩu lớn trong khu vực, ngành năng lượng mặt trời của Việt Nam sẽ chịu áp lực lớn, đặc biệt khi Mỹ là thị trường xuất khẩu chủ lực.
  • Malaysia, Thái Lan, Campuchia: Các nước này cũng có các doanh nghiệp lớn trong ngành năng lượng mặt trời, và quyết định áp thuế có thể khiến họ mất lợi thế cạnh tranh tại Mỹ.

b. Ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu

  • Quyết định của Mỹ có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng tấm pin năng lượng mặt trời toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh ngành năng lượng tái tạo đang tăng trưởng mạnh để đáp ứng các mục tiêu khí hậu toàn cầu.
  • Giá tấm pin năng lượng mặt trời tại Mỹ có thể tăng, khiến các dự án năng lượng sạch ở nước này bị đình trệ hoặc đội chi phí.

c. Nguy cơ giảm đầu tư vào khu vực

  • Các nhà đầu tư quốc tế có thể e ngại rủi ro chính sách khi rót vốn vào ngành sản xuất năng lượng tái tạo tại Đông Nam Á. Điều này có thể khiến khu vực mất đi một nguồn vốn quan trọng để phát triển kinh tế bền vững.

3. Đánh giá từ chuyên gia

  • Oliver James Anderson, Giám đốc điều hành tại Atlanta Capital Markets, nhận định:

    “Việc áp thuế này không chỉ ảnh hưởng đến các nhà xuất khẩu từ Đông Nam Á mà còn khiến Mỹ gặp khó khăn trong việc đạt các mục tiêu năng lượng tái tạo khi chi phí tăng cao.”

  • Benjamin Michael Turner, chuyên gia tại Westminster Markets, cho rằng:

    “Các nước Đông Nam Á sẽ cần tăng cường minh bạch chuỗi cung ứng và chứng minh sản phẩm không phụ thuộc vào Trung Quốc nếu muốn tiếp tục tiếp cận thị trường Mỹ.”


4. Phản ứng từ các bên liên quan

a. Phản ứng từ Việt Nam

  • Doanh nghiệp: Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã bày tỏ lo ngại về việc mất thị phần tại Mỹ và đang cân nhắc chuyển hướng sang các thị trường khác như châu Âu và Nhật Bản.
  • Chính phủ: Bộ Công Thương Việt Nam tuyên bố sẽ phối hợp với các đối tác để làm rõ và bảo vệ lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp trong nước.

b. Phản ứng từ Mỹ

  • Ngành công nghiệp nội địa: Các nhà sản xuất năng lượng mặt trời tại Mỹ hoan nghênh quyết định này, cho rằng đây là bước đi cần thiết để bảo vệ việc làm và thúc đẩy sản xuất trong nước.
  • Nhà phát triển dự án: Ngược lại, các nhà phát triển dự án năng lượng tái tạo lại lo ngại chi phí tăng cao sẽ làm chậm quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch.

5. Triển vọng trong thời gian tới

a. Đối với Đông Nam Á

  • Các nước có thể tăng cường hợp tác để minh bạch hóa nguồn gốc linh kiện và giảm sự phụ thuộc vào nguyên liệu từ Trung Quốc.
  • Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu sẽ là chiến lược sống còn để giảm thiểu rủi ro từ chính sách bảo hộ của Mỹ.

b. Đối với Mỹ

  • Mỹ sẽ phải đối mặt với thách thức cân bằng giữa bảo vệ ngành công nghiệp nội địa và đảm bảo chi phí năng lượng sạch hợp lý để đạt các mục tiêu khí hậu.

6. Kết luận

Quyết định áp thuế quan của Mỹ đối với tấm pin năng lượng mặt trời từ Việt Nam và các nước Đông Nam Á có thể tạo ra những thay đổi lớn trong ngành năng lượng tái tạo toàn cầu. Trong khi Mỹ cố gắng bảo vệ lợi ích trong nước, các nước xuất khẩu sẽ cần nỗ lực để đáp ứng các yêu cầu khắt khe hơn, đồng thời tìm kiếm các cơ hội mới nhằm duy trì sự phát triển của ngành.